Chuvash.Org :: Пичет версиĕ :: Уйăхпа хĕвел çинчен


Чăваш этнорадиостанцине сирĕн пулăшу кирлĕ.


    Кунта эсир уйăхпа хĕвел çинчен калакан халапсене вулама пултаратăр. Халарсем питĕ йышлă.
    Хĕвеле этем Турă вырăннех хакланă. Çĕр çинчи пĕтĕм пурнăç Хĕвелрен килнине ăнланнă, малтанхи мифсенче ăна этем хăй пекех, Çĕр çынчех пулнă пек кăтартнă. Хĕвеле ялти сумлă ватăсем ирпе ирех, çамрăксем çывăрнă вăхăтра, Пĕлĕт çине тĕртсе хăпартаççĕ имĕш. Хĕвелĕн тата ашшĕ-амăшĕ те пур (Хĕвелĕн амăшĕ ывăлне мунча хутса кĕтсе тăратъ, Хĕвеле тырă выракансем чарса тăнăшăн вĕсене Хĕвел амăшĕ чуллантарса лартать). Хĕвел хăлхаллă, ураллă, çунатлă. Хĕвелпе Уйăх малтан пĕрлех çӳренĕ пулать. Уйăхĕ çухалса юлнă та кайран Хĕвеле курăнма вăтаннă, çавăнпа пĕри кăнтăрла, тепри çĕрле çутатаççĕ.
    Уйăх, Пĕлĕт пекех, аялта, çын çитмелли çĕртех пулнă, ăна çӳлелле е Улăп çĕклентерсе янă, е хĕрарăм тасамарлăхне тӳсеймесĕр Пĕлĕт çине вĕçсе хăпарса кайнă. Хĕвел е Уйăх тĕттĕмленнине чăвашсем Вупăр çинипе ăнлантараççĕ. Уйăх тĕттĕмленме пуçланине курсан çӳлелле вĕри кĕл сапаççĕ, пилеш хуллипе Пĕлĕтелле чышса Вупăра хăратаççĕ. Уйăх çинче палăракан мĕлкесене хул-пуççи çинче кĕвентепе витресем йăтса тăракан хĕр кĕлетки пек сăнлаççĕ. Ытти чылай халăхсен мифĕсенче те Уйăх çинчи хĕр сăнарĕ пур. Бразили мифĕнче Уйăхĕ хăй Пĕлĕт çине хăпарса çĕрле çĕре çутатса тăни çинчен каланă. Уйăх хĕре хăй çине хăпартни çинчен каланин тĕрлĕ сюжечĕсем этем тĕнче-курăмĕ улшăннăран пулса пынă.

    
Халапсем
    Уйăх çинчи хĕр
    Хĕвелпе уйăх
    Хĕвел мĕншĕн тухман
    Хĕвел
    
Çынсенчен çырса илнисем
    Хĕвел:
    Хĕвел çын евĕрлĕ пунлă
    Хĕвер хĕле çĕнтерет
    Виçĕ хĕвел
    Хĕвел мулкачпа кашкăр çине утлансу чупать
    Хĕр чĕринчен хĕвел пулнă
    Хĕвел икĕ хут çиет
    Хĕвеле Лăпăр çини
    Хĕвеле ялти хисеплĕ çынсем хăпартаççĕ
    Çтаппан хĕвеле хăпартма пулăшать
    Хĕвел ансан ана вырмаççĕ
    Хĕвелпе виçĕ арăм
    Мăнкун Хĕвелĕ
    Нурăс уйăхĕпе картлă кĕвенте
    Хĕвелпе уйăх:
    Уйăх çути вăйĕ пĕтни
    Вупăр уйăхпа хĕвеле уйăрать
    Хĕвелпе Уйăх - аппăшĕпе йăмăкĕ
    Хĕвелпе Ойăх тата тохатмăш
    Уйăх:
    Уйăха Шуйттан чурисем хупса хуни
    Уйăхпа хĕрарăм таса марлăхĕ
    Уйăха Улăп çӳле хăпартса яни
    Улăп Уйăх çине çилленни
    Уйăха илсе килни
    Уйăхпа карчăк икерчи
    Вупăр Уйăха çини çинчен
    Уйăха Вупăр çиет
    Вупăр тăванĕсемпе Уйăха çиет
    Ыттисем:
    Хĕвел, çăлтăр, çавраçил çинчен


Тěп страницă
Тулли верси :: Статья ссылки